ملاک های انتخاب یک زبان برنامه نویسی مناسب

اگر قصد ورود به دنیای برنامه نویسی را دارید! اگر جهت انجام فعالیت های تخصصی خود به دنبال زبان برنامه‌سازی خاصی هستید! اگر دانشجوی رشته کامپیوتر بوده و می خواهید یکی از زبان های برنامه نویسی را با وجود تبلیغات فراوان به درستی انتخاب نمایید!

جهت دریافت پاسخ پرسش های فوق، مقاله زیر را مطالعه نمایید.

یکی از ویژگی های دنیای کامپیوتر، سرعت رشد و ارتقاء بسیار بالای آن می باشد. این ویژگی از دو دیدگاه قابل تامل است. اول آنکه هر چقدر سرعت رشد این صنعت بالاتر رود و علم فوق توسعه یابد، تجهیزات مدرن تر و مفید تری به جهانیان عرضه خواهد شد. اما نکته دوم، نکته ای قابل تامل برای دست اندرکاران این صنعت، بخصوص دانشجویان رشته کامپیوتر می باشد.

همانطور که می دانیم ویژگی بارز دنیای کامپیوتر، سرعت رشد بسیار بالای آن است. در چنین شرایطی اگر کسی به اشتباه مسیر خود را انتخاب کرده باشد و بخواهد دوباره مسیر دیگری را انتخاب نماید، احتمال موفقیتش در شرایط موجود زیاد نمی باشد. مگر آنکه تلاش خود را چندین برابر کند تا زمان از دست رفته را جبران نماید. در چنین شرایطی، حتی بروز رسانی اطلاعات برای کسانی که مسیر خود را بدرستی انتخاب کرده اند نیز مشکل می باشد. مثلا اگر شخصی در سالهای گذشته با VB 5 کار می کرد، پس از گذشت مدتی باید خود را بروز کرده و با VB 6 سپس VB.NET 2001 ، بعد VB.NET 2005، VB.NET 2003 و در نهایت امروزه VB.NET 2008 سازگار نماید.

توجه نمایید که کسب مهارت در هر یک از نسخه‌های مورد‌نظر با وجود تشابه زیاد، بسیار وقت‌گیر و هزینه بر بوده و باید علاوه بر خود نرم افزار، نرم افزار های جانبی مورد نیاز آنها را نیز بروز نماییم. به عنوان نمونه برای گزارشگیری در VB5 یا VB6 از ابزار Crystal Report 4و Crystal Report 5 در VB.NET2003‌ ازCrystal Report 9 و به همین ترتیب این روند در نسخه‌های جدیدتر زبان فوق نیز ادامه خواهد داشت.



حال بخوبی روشن است که حتی کسانی که راه خود را در ابتدا بدرستی انتخاب کرده اند نیز، برای بروز رسانی مداوم خود باید هزینه های بسیاری را متحمل گردند و ممکن است در میان این افراد کسانی باشند که پس از چند مرحله بروز رسانی، دیگر توانایی بروز رسانی خود را نداشته باشند. چه رسد به کسانی که در ابتدای راه، مسیر خود را بدون مشاوره و توجه به توانایی و استعدادشان، به اشتباه انتخاب کرده و مدت زمانی را نیز در این مسیر صرف کرده باشند و بخواهند تغییر مسیر داده و در مسیر درستی قرار بگیرند.



اکنون در این مقاله قصد داریم از بین گرایشات مختلف علم کامپیوتر، در مورد شاخه برنامه نویسی صحبت نموده و نکات مفیدی را برای کسانی که قصد ورود به این گرایش خاص را دارند، بیان نماییم. توجه نمایید که مطالب بیان شده در ادامه، به اشخاص مورد نظر کمک خواهد کرد تا بتوانند با ملاک ها و معیار های انتخاب یک زبان برنامه نویسی مناسب آشنا شوند و در نهایت زبان برنامه نویسی مورد علاقه خود را انتخاب نمایند.

برای شروع بهتر است ابتدا تعریفی برای واژه زبان برنامه نویسی ارئه دهیم.

یک زبان برنامه‌نویسی، مجموعه‌ای از دستور العمل‌ها و قواعدی است که برای توصیف ساختمان داده‌ها و الگورتیم‌های مورد نیاز و پیاده‌سازی آنها مورد استفاده قرار می گیرند.

اولین نکته ای که با توجه به تعریف فوق حاصل می شود آن است که، هر زبان برنامه نویسی بر اساس هدف خاصی شکل گرفته است و به همین خاطر دارای ویژگی ها و نقاط مثبت خاص خود می‌باشد. به عنوان مثال زبان‌هایی مانند prolog ، XIP و Snobol زبانهایی هستند که برای شاخه هوش‌مصنوعی و پیاده سازی الگوریتم های خاص آن مورد استفاده قرار گرفته اند.

نکته دوم و بسیار مهم آن است که باید با یک دید حرفه ای و به دور از هرگونه تعصب، با زبانهای موجود روبرو شده و ویژگیهای آنها را بایکدیگر مقایسه نماییم. دقت کنید که در هنگام مقایسه زبان ها، نمی توان هر زبانی را با زبان دیگر مقایسه نمود، بلکه باید زبان های مورد مقایسه از یک گروه باشند. مثلا مقایسه زبان Prolog با زبان C# یا جاوا صحیح نمی باشد.

پس باتوجه به مطالب ذکر شده تا این قسمت، می‌توان گفت که مطالعه زبانها قبل از انتخاب زبان خاصی جهت ادامه فعالیت در آن، امری بسیار مهم می‌باشد.

از جمله دلایل مطالعه زبانهای برنامه نویسی می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

استفاده مناسب از ویژگی های زبان. مانند انتخاب ساختارها و تکنیک های مناسب برنامه نویسی مثل آرایه ها، توابع بازگشتی و ...


شناخت ساختارهای مفید زبانها و شبیه سازی آنها در زبانهای مورد استفاده.


استفاده مناسب از یک زبان خاص با توجه به اهداف شکل گیری و ایجاد زبان مذکور.


...


تا به امروز حدود 120 زبان مختلف شناسایی شده است.




زبانهای برنامه نویسی از نظر کاربردی به چند دسته تقسیم می شوند. که بطور خلاصه عبارتند از :

زبانهای علمی و محاسباتی : اکثر زبانها جزء این دسته می‌باشند. از جمله این زبانها می توان به Fortran ، Ada ، SmallTalk، Basic‌ اشاره نمود.


زبانهای تجاری: مانند Cobol


زبانهای پیشرفته : این گروه از زبانها معمولا بدنبال اهداف پیشرفته و جدید مانند هوش مصنوعی می باشند. مانند Prolog ، XIP ، Snobol


زبانهای سیستمی : به کمک این زبانها سیستم های بزرگی مانند سیستم عامل و نرم افزار های سیستمی و ... توسعه داده می شوند. از جمله این زبانها می توان به C/C++ ، Java‌ و ... اشاره نمود.





سئوالی که ممکن است تا به این قسمت بوجود آید، آن است که:

دلایل پیشرفت زبانهای برنامه سازی چیست؟ به بیان دیگر چرا حدود 120 زبان تا به امروز شناسایی شده است؟

در پاسخ به این پرسش می توان به موارد زیر اشاره نمود:

پیشرفت سیستم عامل و سخت افزار


کاربردهای خاص مانند هوش مصنوعی که سبب ایجاد زبان Prolog گردید.


روش ها وتکنیک های مختلف برنامه نویسی. بطور مثال تکنیک شیءگرایی سبب ایجاد زبان SmallTalk گردید.


اکنون با گذر از مطالب فوق، نوبت به آن می رسد تا برخی از ملاک های مهم انتخاب یک زبان برنامه سازی مناسب را مورد بررسی قرار دهیم.

1- سادگی و وضوح

یکی از ویژگی های بسیار مهم یک زبان برنامه سازی، سادگی و وضوح دستورات بکار گرفته شده در آن زبان می باشد. به عنوان نمونه باید بتوان بر اساس ظاهر دستور، نوع عملی را که آن دستور انجام می دهد را تشخیص دهیم. این در پیاده سازی الگوریتم های مورد نظر برنامه نویس کمک شایانی می کند. زبان اسمبلی یکی ا زبان هایی است که این ویژگی در آن وجود ندارد.

نکته: دلیل اصلی ایجاد زبانهای سطح بالا، پیاده سازی این ویژگی در زبانها می باشد. سادگی و وضوح دستورات به خوانایی خطوط برنامه های نوشته شده و در نتیجه درک سریعتر منطق برنامه ها کمک شایانی می کند و دیگر نیاز نیست تا کلیه خطوط برنامه را comment نماییم.



2- امکان ترکیب ( Arthogonality)

از جمله ویژگی های دیگر یک زبان مناسب آن است که بتوان ویژگیهای و امکانات و ساختارهای متفاوت زبان مورد نظر را با یکدیگر ترکیب نمود و نتیجه حاصله نیز با معنا و قابل استفاده باشد.

Example 1:

for(int i=0; i<10 ; i++)
int i;

for(i=0;i<10;i++)


Example 2:

if a=b*c then
a=b*c;

if a then


3- قابلیت حمل (Portability)

یکی از ویژگی های یک زبان برنامه نویسی مناسب، قابلیت حمل زبان مذکور می باشد. ویژگی فوق به این معناست که بتوان بطور مثال برنامه تولید شده توسط یک زبان را از یک کامپیوتر به کامپیوتر دیگر منتقل نموده و سپس آن را بدون مشکل اجرا کنیم.



4- عدم وابستگی به یک سیستم عامل خاص

از ویژگی های یک زبان برنامه نویسی مناسب، عدم وابستگی به یک سیستم عامل خاص می باشد. یعنی اینکه بتوان :

1- برنامه تولید شده توسط زبان برنامه نویسی مورد نظر، در سیستم عامل های مختلف قابل اجرا باشند.

2- خود زبان برنامه نویسی به سیستم عامل خاصی وابسته نباشد.



توجه نمایید که ملاک فوق یکی از معیارهای بسیار مهم جهت انتخاب یک زبان برنامه سازی می باشد.



5- عدم وابستگی به سخت افزار



از دیگر ویژگی های یک زبان قدرتمند آن است که که هم خود زبان و هم برنامه تولید شده آن قابلیت اجرا شدن روی هر بستر سخت افزاری را داشته باشد. به عنوان نمونه زابن برنامه سازی جاوا از جمله زبانهای است که در این زمینه موفقیت آمیز عمل نموده است.



6- سرعت کامپایل و اجرا



یکی دیگر از ملاک های انتخاب یک زبان برنامه سازی مناسب، سرعت کامپایل و سرعت اجرای برنامه کامپایل شده توسط آن زبان است.

توجه نمایید که هر یک از این دو معیار با توجه به نیاز ما مهم می باشند. بطور مثال در برنامه های تجاری سرعت اجرای برنامه بسیار مهم تر از سرعت کامپایل آن می باشد. زیرا در این گروه تعداد بار اجرای برنامه سیار بالاتر از دفعات کامپایل برنامه مورد نظر است.



7- محیط برنامه نویسی (IDE)



یکی از معیارهای موثر در انتخاب یک زبان برنامه سای، وجود IDE های قدرتمند و مناسب برای آن زبان می باشد. محیط کار یک زبان برنامه نویسی، محیطی است که مجموعه ابزارهای مربوط به آن زبان را بصورت یکجا تجمع آوری کرده و کاربر به راحتی می تواند از ابزارهای مورد نیاز در نوشتن و توسعه برنامه مورد نظر خود استفاده کند. سپس برنامه خود را کامپایل کرده و در نهایت اجرا نماید.

هر چقدر که یک IDE کاربرپسند تر باشد، راهنمای قوی تر داشته باشد و قابلیت اشکال زدایی آن پیشرفته تر باشد، چنین محیطی بیشتر مورد توجه برنامه نویسان قرار خواهد گرفت. به عنوان نمونه Visual Studio.Net از جمله محیط های برنامه سازی است که تمام این شرایط را در حد عالی دارا می باشد و یا در زبان جاوا می توان به NetBeans، JBuilder، Eclipse و ... اشاره نمود.



8- کاربردهای زبان برنامه سازی



هر چه توانایی ها و کاربردهای یک زبان برنامه سازی بیشتر و وسیعتر باشد زبان فوق دارای محبوبیت بشتری خواهد بود. به عنوان مثال زبانهایی مانند JAVA، C# ، VC++ و... از جمله زبانهایی هستند که قابلیت کار در چندین محیط و کاربردهای متفاوت را دارند. بطور مثال جاوا در زمینه برنامه نویسی تحت شبکه، وب، برنامه نویسی موبایل و دستگاه های کوچک مشابه، سخت افزارهایی با حافظه های بسیار کوچک و ... قابل استفاده می باشد.